sobota, 21 grudnia 2013

J. G. Ballard "Ogród czasu"

W Taniej Książce dostałem swego czasu trzy książki Ballarda. W cenie 1,5 książki. Swego czasu do tego przybytku literackiej rozpusty chodziłem codziennie i codziennie zostawiałem tam po trochu pieniądze ze stypendium.
Ballarda poznałem przez innych autorów. Nad "Kraksą" rozwodził się Jean Baudrillard w "Symulacji i symulakrach". "Kraksę" zekranizował Cronenberg. "Imperium słońca", powieść opartą na wątkach autobiograficznych zekranizował Spielberg. Zdaniem tego pierwszego Ballard to pierwsze pióro świata symulacji. Więcej można przeczytać o tym w tym świetnym eseju, o, tutaj. Za bardzo bym odszedł od tematu, wchodząc teraz w filozofię sensu stricto, więc pozostawiam ten wątek do opracowania przez Was samych.
Ballardem inspiruje się ogromny kawał pop(/kontr)kultury - w muzyce np. od Radiohead przez Madonnę po Joy Division, także wielu pisarzy - pewne bardzo ballardowskie sposoby zapisywania tekstu widziałem np. u Dawida Kaina - choć to może przypadek, lub po prostu zarówno Kain jak i Ballard czerpali w tym z Williama Burroughsa. Tego nie wiem na pewno, bo "Nagi lunch" i inne poczciwości dopiero przede mną.
"Ogród czasu" to pierwszy ze zbiorów opowiadań autora, zawierających wszystkie popełnione przez niego krótkie formy. W Polsce wydało przynajmniej dwa z nich ("Rzeźbiarzy chmur" skończę czytać może i jeszcze dzisiaj, albo w najbliższej przyszłości) (a planowane są trzy) wydawnictwo vis-a-vis Etiuda.
Ballarda zalicza się do grona autorów piszących science-fiction. To bardzo zacne grono, pełne zasłużonych nazwisk. Trzeba jednak przyznać, że jak dla Ballarda, to jest to zbyt wąska szufladka. W "Ogrodzie czasu" jest mnóstwo s-f - ale to czasem bardzo inne s-f od charakterystycznych dzieł gatunku. Autor maluje słowami surrealistyczne obrazy. Pomija przy tym często rozliczne szczegóły, bo są one na obrazie nieistotne. Czytelnik zostaje wrzucony w - nomen omen - "tu i teraz" tekstu, czuje go, obserwuje, oddycha nim i odczuwa go wszystkimi zmysłami. I jest obserwowany.
Jak sam tytuł wskazuje, główną myślą przewodnią wszystkich opowiadań jest czas. Czas jako coś względnego, plastycznego, coś ciekłego, nieuchwytnego, rozpływającego się, zanikającego, dokonującego rozmaitych przemian na sobie i tych, którzy się z nim zderzyli, lub od których czegoś chciał. Nie ważne przy tym, czy dane opowiadanie dzieje się w gigantycznym molochu miejskim, w którym ludzkość zapomniała o niezmierzonych przestworzach, czy na zasypanym marsjańskim piaskiem przylądku Canaveral, czy gdziekolwiek indziej, pod innymi słońcami, pod innymi chmurami, w rozmaitym onirycznym i poetyckim nigdziebądź, gdzie czas rośnie w kwiatach (tytułowy "Ogród czasu"), rodem z obrazów Salvadora Dali lub snów przytrafiających się wtedy, gdy noc jest najzimniejsza. Do tego raz przytrafił się autorowi Wieczny Powrót, i to w niezwykłej dla niego (bo patrz niżej) konwencji pozaplanetarnej.
Autora oprócz czasu jako takiego zajmuje makrokosmos człowieka. On nie szuka Nieznanego, obcości (nie)(do)określonej gdzieś w niedostępnych przestworzach, tylko tu, na Ziemi, lub w nas samych. W odautorskich komentarzach krótkich przy każdym opowiadaniu kolejnym bardzo nieraz i nie dwa razy gorzko odniósł się do marzeń o Erze Kosmicznej. Stwierdził przytomnie, że autor s-f powinien sięgnąć dalej, poza teraźniejszość.
Więc sięgnął.
Polecam gorąco, a sam zamierzam wchłonąć w siebie jak najwięcej twórczości autora, do jakiej tylko dotrę.

Mirosław P. Jabłoński, Andrzej Mol "Tajemnica czwartego apokryfu"

Pierwszy raz tę książkę czytałem szmat czasu temu.
I to był ostatni raz, kiedy ją czytałem.
Pod koniec liceum, pożyczyłem ją potem pewnemu koledze, do tej pory nie oddał. Podobnie jak i kilku innych książek. Cóż, niech mu tam, gdziekolwiek jest i cokolwiek teraz robi.
Tak czy owak, próbowałem sobie przypomnieć po treści książki, jakie kiedyś czytałem. Już tak mam, że o ile tytuły i autorzy gdzieś tam znikają mi w odmętach pamięci, to wspomnienie treści utrzymuje się całkiem długo.
Przeglądnąłem spis książek SuperNOWEJ, znalazłem tę pozycję, upewniłem się, że to było właśnie to, co kiedyś, dawno temu, przeczytałem w czasie wakacji w Gdańsku. Ileż to było lat temu, ech.
Książka (ciut ponad 150 stron) opowiadała historię polskiego fizyka - niedocenionego geniusza (i przy okazji ateisty), który przez swoją dziewczynę zostaje wmieszany w historię ciągnącą się od mroków średniowiecza. A zostaje wmieszany w sposób bardzo brutalny - jego dziewczyna zostaje rytualnie zamordowana. Rzecz się dzieje w latach '30 XXw. główny bohater przybywa do zapyziałego miasteczka, nad którym górują ruiny klasztoru i w okół którego rozpościerają się nieprzebyte bagniska...
Historia toczy się na przestrzeni epok, w tle jest tajemniczy apokryf napisany ponoć przez samego Chrystusa i zakon posługujący się symbolem czterolistnej koniczyny. Światowe (lub chociaż regionalne) potęgi próbują rozwiązać zagadkę - od inkwizycji, przez nazistów aż po ABW.
Rzecz jasna, tajemnicę rozwikła główny bohater. Ale czy znajdzie na końcu swojej drogi tam pustkę czy boskość - o, to inna historia.
Seks, przemoc, wątki okultystyczne i antyreligijne (a w każdym razie - przeciw dominującej religii w naszym grajdołku) - z chęcią bym to przeczytał ponownie

Timothy Zahn "Dziedzic Imperium", "Ostatni rozkaz" - oraz ogólnie o książkach z uniwersów rozmaitych

Czytałem kiedyś mnóstwo książek z fabułą osadzoną w uniwersum Gwiezdnych Wojen. "Dziedzic Imperium" był jedną z pierwszych książek fantasy (tak, Star Wars to na pewno nie jest science-fiction, a czy to jest science fantasy czy space fantasy - to już kwestia drugorzędna) jakie przeczytałem kiedykolwiek - było to jeszcze w czasach, jak chodziłem do podstawówki.
Pamiętam, byłem chory, leżałem kilka tygodni w łóżku i plułem wydzieliną z płuc dalej niż widziałem, wchłonąłem wtedy po raz pierwszy właśnie to, poza tym Lema (najprędzej nic z niego nie rozumiejąc), Verne'a i jakieś różne książki o trójkącie bermudzkim i kosmitach ("Goście z kosmosu", to się chyba nazywało, miało dwa tomy).
Na przestrzeni lat czytałem wiele innych książek z uniwersum Star Wars. Niektóre z nich były to bez wątpienia najgorsze książki jakie czytałem w życiu (zbiory opowiadań "Opowieści z imperium", "Opowieści łowców głów"), inne były żenująco słabe ("Opowieści z pałacu Jabby" - tylko główna myśl, by każdy z autorów pisał o tych samych wydarzeniach rozgrywających się w tytułowym pałacu Jabby w tym samym czasie z perspektywy innych bohaterów jest godna uwagi).
Czytałem kilkanaście tytułów z Nowej Ery Jedi, po inwazji Yuuzhan Vongów na galaktykę. Dylogie "Mroczny przypływ", "Linie wroga", "Ostrze zwycięstwa", także pojedyncze "Gwiazda po gwieździe", "Mroczna podróż". Te tytuły stoją sobie na jednej z kilkunastu półek z książkami w moim pokoju. W czasach licealnych z jednym ówczesnym moim dobrym kumplem pożyczaliśmy sobie sporo tych książek, przez co na przestrzeni kilku lat przeczytałem ich znacznie więcej, z różnych okresów historycznych uniwersum. Sam część tych książek rozdałem lub sprzedałem. Oprócz niekompletnej "Trylogii Thrawna" mam jeszcze "Zasadzkę na Korelii". Znów pierwszy tom czegoś większego.
Z perspektywy czasu, im więcej czytałem książek nie związanych z żadną marką, tym bardziej zdawałem sobie sprawę, że te związane z jakimś "zewnętrznym" światami zazwyczaj nie reprezentują sobą w miarę wysokiego poziomu. Tak, wiem, bardzo odkrywcze spostrzeżenie. Z całej gamy autorów tworzących seryjne czytadła jestem w stanie wymienić kilku, których twórczość osiągnęła poziom wyższy - na pewno można zaliczyć tu R. A. Salvatore'a, Timothy'ego Zahna czy Drewa Karpyshyna.
Co do tego ostatniego, to parę dni temu kupiłem sobie w Empiku przecenioną trylogię o Darth Bane'ie za niecałe 15zł, wydanie jakby kieszonkowe (w każdym razie mniejszy format). Kiedyś ją przeczytam, pewnie jeszcze w styczniu.
Część tych w.w. autorów pisze także książki w uniwersach innych gier komputerowych/filmów (kilka z nich nawet przedstawiłem jakiś czas temu tu na blogu). Zwłaszcza ciężko o dobrą książkę opartą na czymkolwiek z AD&D, która nie przypominałaby treścią zapisu sesji RPG. I znów - zbiór opowiadań o potworach głębin był kichą niemożebną, cykl o wojnach (albo wojnie, nie pamiętam) Pajęczej Królowej (Bogini? nie pamiętam, nie chce mi się góglać za każdą nie ważną w sumie pierdołą) dało się czytać.
"Trylogia Thrawna", w skład której wchodzi "Dziedzic Imperium", "Ciemna strona mocy" (nie czytałem lol) i "Ostatni rozkaz" rozgrywa się jakiś czas po "Powrocie Jedi". Imperium zostało złamane, Nowa Republika ukonstytuowała się, ale nie dość, że walka z Imperium jeszcze trwa i jest tym trudniejsza, że Wielki Admirał Thrawn to rewelacyjny dowódca, to sama raczkująca Nowa Republika jest narażona na walki frakcyjne i rozgrywki zakulisowe.
Akcja toczy się błyskawicznie, sytuacja zmienia się jak w kalejdoskopie, wątki nawarstwiają się jeden za drugim. Ofensywa Thrawna, polityczny rozpieprz w Nowej Republice, przygody Luke'a Skywalkera i spółki, gdzieś tam jeszcze jak nie Calrissian, to piraci, itd. Wszystko, rzecz jasna, kończy się dobrze, w charakterystycznym dla uniwersum, nieco infantylnym stylu. Wcześniej dokonuje się sporo szalenie interesujących wydarzeń dla przyszłej historii uniwersum - ot, Mara Jade wykonuje ostatni rozkaz Imperatora, Noghri zmieniają stronę konfliktu, infrastruktura do tworzenia klonów zostaje zniszczona (ta i wtedy), kolejny szalony mroczny Jedi idzie do piachu, Wielki Admirał Thrawn ginie, itd.
Kiedyś sobie ściągnę chociażby i z Chomika "Ciemną stronę mocy" i całą trylogię przeczytam od nowa. Ot, tak po prostu.